Mua bán hóa đơn VAT – Thực trạng, quy định pháp luật và rủi ro tiềm ẩn
Trong hoạt động kinh doanh, hóa đơn VAT (giá trị gia tăng) là chứng từ hợp pháp ghi nhận giao dịch mua bán hàng hóa, dịch vụ, đồng thời là căn cứ để kê khai thuế và hạch toán chi phí. Tuy nhiên, hiện tượng mua bán hóa đơn VAT diễn ra khá phổ biến với nhiều mục đích khác nhau, trong đó có cả hợp pháp và bất hợp pháp. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ khái niệm, quy định pháp luật và rủi ro khi tham gia mua bán hóa đơn VAT.
Hóa đơn VAT là gì?
Hóa đơn VAT là loại hóa đơn do tổ chức, cá nhân khai thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ phát hành. Hóa đơn này ghi rõ:
Giá trị hàng hóa/dịch vụ chưa có thuế.
Thuế suất và số tiền thuế GTGT.
Tổng giá trị thanh toán có thuế.
Hóa đơn VAT là căn cứ để:
Người mua khấu trừ thuế GTGT đầu vào.
Người bán kê khai thuế GTGT đầu ra và hạch toán doanh thu.
Mua bán hóa đơn VAT là gì?
Mua bán hóa đơn VAT là việc bên phát hành hóa đơn chuyển giao hóa đơn GTGT cho bên khác để sử dụng.
Hợp pháp: Khi việc mua bán hóa đơn gắn liền với giao dịch hàng hóa, dịch vụ thật, có đầy đủ hợp đồng, chứng từ thanh toán.
Bất hợp pháp: Khi chỉ giao hóa đơn nhưng không có giao dịch thật (hóa đơn khống), nhằm hợp thức hóa chi phí hoặc trốn thuế.
Quy định pháp luật về mua bán hóa đơn VAT
Theo Điều 203 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017):
Mua bán trái phép hóa đơn là hành vi nghiêm cấm.
Cá nhân vi phạm có thể bị phạt tiền từ 20 – 200 triệu đồng hoặc phạt tù từ 1 – 5 năm tùy mức độ.
Pháp nhân thương mại vi phạm có thể bị phạt đến 3 tỷ đồng hoặc đình chỉ hoạt động.
Ngoài ra, Nghị định 125/2020/NĐ-CP quy định:
Hành vi sử dụng hóa đơn bất hợp pháp bị phạt từ 20 – 100 triệu đồng.
Cơ quan thuế sẽ truy thu toàn bộ số thuế khấu trừ sai và loại bỏ chi phí không hợp lệ.
Vì sao có hiện tượng mua bán hóa đơn VAT?
1. Doanh nghiệp thiếu hóa đơn đầu vào
Có chi phí thật nhưng không lấy được hóa đơn từ nhà cung cấp.
Muốn bổ sung đầu vào để cân đối thuế GTGT và thuế TNDN.
2. Cá nhân/hộ kinh doanh cần hóa đơn đầu ra
Khách hàng là doanh nghiệp yêu cầu hóa đơn VAT để thanh toán.
Cá nhân không thể tự phát hành hóa đơn nên tìm đơn vị xuất thay.
3. Lợi dụng để trục lợi
Một số đơn vị bán hóa đơn khống để hợp thức hóa chi phí ảo, trốn thuế hoặc rút tiền mặt.
Rủi ro khi mua bán hóa đơn VAT bất hợp pháp
| Rủi ro | Hậu quả |
|---|---|
| Bị truy thu thuế | Mất quyền khấu trừ thuế GTGT, tăng thuế TNDN |
| Bị xử phạt hành chính | Phạt tiền từ 20 – 100 triệu đồng |
| Bị khởi tố hình sự | Phạt tù đến 5 năm, phạt tiền đến 3 tỷ đồng |
| Mất uy tín doanh nghiệp | Bị đưa vào danh sách rủi ro, khó hợp tác với đối tác |
Làm sao để mua hóa đơn VAT hợp pháp?
Thay vì mua bán trái phép, doanh nghiệp/cá nhân nên:
Giao dịch hàng hóa/dịch vụ thật với đơn vị có pháp nhân rõ ràng.
Ký hợp đồng kinh tế nêu rõ nội dung, số lượng, giá trị.
Thanh toán đúng quy định (chuyển khoản nếu giá trị > 20 triệu).
Nhận hóa đơn điện tử có mã xác thực từ cơ quan thuế.
Lưu giữ đầy đủ chứng từ giao nhận, nghiệm thu để giải trình khi cần.
Các ngành nghề dễ phát sinh nhu cầu hóa đơn VAT
| Ngành nghề | Nhu cầu phổ biến |
|---|---|
| Xây dựng – thi công | Hợp thức hóa vật tư, nhân công |
| Quảng cáo – truyền thông | Hóa đơn dịch vụ booking, chạy ads |
| Logistics – vận tải | Hóa đơn vận chuyển, giao nhận |
| Freelancer – dịch vụ thuê ngoài | Xuất hóa đơn cho khách hàng doanh nghiệp |
| Hộ kinh doanh bán lẻ | Xuất hóa đơn VAT cho khách tổ chức |
Câu hỏi thường gặp
❓ Mua hóa đơn từ công ty thật có hợp pháp không?
➡ Có, nếu đi kèm giao dịch thật, chứng từ hợp lệ và thanh toán đúng quy định.
❓ Hóa đơn đã mua có được khấu trừ thuế không?
➡ Được, nếu là hóa đơn hợp pháp, đáp ứng điều kiện về thanh toán và chứng từ.
❓ Dùng hóa đơn khống bị xử lý thế nào?
➡ Có thể bị truy thu thuế, phạt hành chính hoặc khởi tố hình sự.
Kết luận
Mua bán hóa đơn VAT là hoạt động nhạy cảm, dễ dẫn đến rủi ro pháp lý nếu không thực hiện đúng luật. Doanh nghiệp và cá nhân nên chỉ nhận hóa đơn từ giao dịch thật, hợp tác với đơn vị uy tín, lưu trữ chứng từ đầy đủ để đảm bảo an toàn thuế. Tránh tuyệt đối việc mua hóa đơn khống để không rơi vào vòng lao lý.
“Đang cập nhật”
